کتاب تعمیر بردهای الکترونیکی تالیف صفربیرانوند

 کتاب تعمیرات برد اثر مهدی صفربیرانوند و فاطمه ترانه می باشد که به صورت تخصصی به آموزش الکترونیک و تست و تحلیل مدارهای الکترونیکی جهت تعمیرات برد پرداخته است. سطح این کتاب از مقدماتی برق الکترونیک شروع می شود و تا تحلیل و عیب یابی منبع تغذیه سویچینگ ادامه دارد. خواندن این کتاب را به تمامی علاقه مندان به تعمیرات برد، دانشجویان و اساتید الکترونیک، سرویسکارهای لوازم برقی، علاقه مندان به الکترونیک و کارهای فنی، در هر سطح  توصیه می کنم، چون تکنیک ها و تجربیات شخصی در این کتاب اورده شده که درهیچ آموزشی وجود ندارد. کتاب پیش روی شما یک کتاب معمولی نیست یک کتابی پر از عشق و معجزه، این کتاب را کسی برای شما نوشته است که عاشق است. تمامی تکنیک‌های و روش‌های گفته شده با عشق پیداشده‌اند، روز‌ها برای فهمیدن یک موضوع زمان گذاشته‌ایم تا این تکنیک‌ها را پیدا کنیم. بیشتر این تکنیک‌ها و روش‌ها برای اولین بار توسط اینجانب به دنیایی تعمیرات برد معرفی شد. چراکه من عاشق الکترونیک و هر بازی منطقی دیگری هستم. در فرایند این بازی به پی درک کردن مدار‌ها و قطعات موجود دربرد بودم.

سرفصل های کتاب تعمیر برد الکترونیکی

• پیشگفتار……………………………………. 8
• فصل اول:………………………………… 11
• مقدمات برق و الکترونیک………………… 11
• ولتاژ………………………………………… 11
• جریان:……………………………………… 14
• مدار:……………………………………….. 15
• اتصال سری و موازی در مدار:…………… 17
• برد الکترونیکی:…………………………… 19
• فصل دوم:……………………………….. 21
• لوازم موردنیاز برای تعمیرات برد………… 21
• حداقل لوازم موردنیاز برای تعمیرات:…… 21
• آموزش لحیم کاری:……………………… 23
• نحوه کار با مولتی متر :………………… 32
• بِرد بُرد چیست:………………………….. 38
• لوپ یا میکروسکوپ:…………………….. 39
• فصل سوم:…………………………….. 41
• قطعه شناسی………………………….. 41
• آشنایی با قطعات مدار:………………… 41
• مقاومت :………………………………… 42
• خواندن کد های مقاومت اس ام دی….. 45
• خازن:……………………………………… 47
• سلف:…………………………………….. 51
• دیود‌ :……………………………………… 52
• آی سی‌ها……………………………….. 60
• نحوه دیتاشیت خوانی :………………… 61
• شناخته پایه‌های‌ آی سی TL-494 : …..62
• ترانس یا چوک:…………………………. 64
• رگولاتور ‌(Regulator):…………………… 66
• فیوز:……………………………………… 69
• اِن تی سی (NTC) و پی تی سی (PTC). 71
• وریستور:…………………………………. 73
• هیت سینک (Heat sink): ……………….75
• اپتوکوپلر (Optocoupler)……………….. 76
• رله‌…………………………………………. 79
• خرابی های رله………………………….. 81
• روش ساخت لامپ تست……………….. 81
• فصل چهارم:.…………………………… 83
• ترانزیستور…………………………………. 83
• کاربرد انواع ترانزیستور……………………. 83
• انواع ترانزیستور……………………………. 84
• تفاوت ترانزیستورهای ماسفت و BJT.. 85
• ترانزیستور npn و ترانزیستور pnp. ……86
• اصطلاحات بازاری ترانزیستور…………….. 87
• انواع پکیج ترانزیستورها………………….. 91
• کد ترانزیستور……………………………… 91
• شناخت انواع ترانزیستور…………………. 92
• ترانزیستور قابلمه‌ای……………………… 92
• ترانزیستورهای نظامی…………………… 93
• ترانزیستورهای( DIP ( Dual In-line Package. 94
• ترانزیستورهای ( SMD ( Surface Mount Transistor. 94
• اطلاعاتی که از دیتاشیت ترانزیستورها می‌توان یافت.. 96
• دیتاشیت خوانی………………………….. 98
• ترانزیستور ماسفت………………………. 99
• تست ترانزیستور…………………………. 100
• تست سرد ماسفت…………………….. 101
• تاریخچه ترانزیستور………………………. 103
• فصل پنجم:……………………………… 105
• تعمیرات عملی برد………………………. 105
• انواع منبع تغذیه:………………………… 107
• منبع تغذیه مقاومتی……………………: 108
• منبع تغذیه خازنی :…………………….. 108
•  منبع تغذیه ترانسی (خطی)…………… 111
• جمع‌بندی منبع تغذیه ترانسی:……….. 118
• منبع تغذیه سوئیچینگ…………………. 121
• بلوک محافظت منابع تغذیه…………….. 122
• نکته تعمیراتی خازن صافی…………….. 125
• PWM چیست؟…………………………… 125
• IC سوئیچینگ:………………………….. 127
• شروع تعمیرات برد……………………… 131
• باز کردن منبع تغذیه :…………………… 133
• اجزاء مدار فیلترینگ یا EMI:…………… 135
• ولتاژ گیری و تست قطعات منبع تغذیه : 136
• عملکرد منبع تغذیه سوئیچینگ :……… 142
• بلوکبندی منبع تغذیه :…………………. 143
• بلوک درایو با نوسان‌ساز:………………. 146
• تحلیل و نقشه‌کشی برد منبع تغذیه 12 ولت 1 آمپر: 148
• نکات تجربی تعمیرات برد………………. 151
• خرابی شایع منابع تغذیه سوئیچینگ برد الکترونیکی.. 153
• خرابی خازن صافی…………………….. 153
• خرابی اپتوکوپلر………………………… 154
• نکته 1…………………………………… 156
• نکته 2…………………………………… 156
• نکته 4…………………………………… 157
• نکته 5…………………………………… 157
• لیست قطعات پرکاربرد در تعمیرات برد. 157
• جمع‌بندی……………………………….. 162
• سخن پایانی……………………………. 164
• منابع…………………………………….. 165

قسمتی از کتاب تعمیرات برد

اتصال کوتاه:

اتصال کوتاه یا جامپر Short Circuit یعنی ابتدا و انتهای یک قطعه الکترونیکی را به هم وصل کنیم. برای مثال اگر قطب مثبت و منفی باطری قلمی را با یک سیم به هم وصل کنیم اتصال کوتاه رخ می دهد.

هرگاه میان دو بخش از یک مدار الکتریکی اتصالی رخ دهد که شما نمی خواهید آنجا باشد به آن اتصال کوتاه می گوییم. به بیان علمی تر یک اتصال کوتاه زمانی رخ می دهد که یک اتصال با مقاومت کم، بین دو هادی که منبع تغذیه الکتریکی یک مدار هستند برقرار شود. در نتیجه جریان بیش از اندازه در مدار ایجاد می شود و ممکن است باعث از بین رفتن منبع انرژی شود. در مجموع در تعمیرات برد زیاد از کلمه اتصال کوتاه استفاده می شود.

برق از کوتاه ترین مسیر عبور می کند و باعث ایجاد اتصال کوتاه می شود. هنگامی که این اتفاق می افتد ولتاژ بالا باعث گرم شدن سیم ها و آتش گرفتن می شود. یک اتصال کوتاه می تواند هم در جریان مستقیم و هم در جریان متناوب جریان های DC یا AC به وقوع بپیوندد.

مدار باز یا اتصال باز:

در مقابل اتصال کوتاه می توان به مدار باز اشاره کرد. هر زمانی که سیم اتصال کوتاه را قطع کنیم مدار باز شده است. یعنی وقتی مداری که شامل یه مسیر بسته است قطع کنیم، مدار باز شده است نام دیگر مدار باز قطع شدن یا مقاومت بینهات است. در زمان استفاده از مولتی متر مدار باز را با O.Lنمایش می دهیم.

اتصال سری و موازی در مدار:

اجزاء مدار الکتریکی می‌توانند با چیدمان‌های مختلفی به هم وصل شده‌ باشند. ساده‌ترین آن‌ها اتصالات سری و موازی هستند. در اتصال سری، قطعات پشت سر هم قرار داده می‌شوند، به‌گونه‌ای که جریان عبوری از همه آن‌ها یکسان خواهد بود. در اتصال موازی ولتاژ اعمال شده به همه اجزای سازنده مدار یکسان خواهد بود. مداری که همه اجزای آن اتصال سری داشته باشند مدار سری و مداری که همه اجزای آن با هم موازی باشند مدار موازی خوانده می‌شود.

در مدار سری جریان همه اجزا یکسان است و مجموع ولتاژهای روی هر جزء با ولتاژ اعمال شده بر کل مدار برابر است. در مقابل در مدار موازی ولتاژ دو سر همه اجزاء یکسان است و جریان کل مدار برابر مجموع جریان هر یک از اجزای مدار خواهد بود.

مثال برای درک بهتر سری: چهار عدد باطری قلمی را در نظر بگیرید. اگر باطری ها را مانند واگن های قطار پشت سرهم وصل کنید، یعنی منفی باطری اولی را به مثبت باطری دوم بزنید و منفی باطری دوم را به مثبت باطری سوم بزنید تا آخرین باطری. در این حالت شما یک باطری مشترک دارید که جریان آن هیچ تغییر نکرده است ولی ولتاژ آن 4 برابر شده است.

شکل1-5 مدار سری

مثال برای بخش موازی: چهار عدد  باطری قلمی در نظر بگیرید همه باتری ها را کنار یک دیگر قرار دهید و مثبت تمام باطری ها را به هم وصل کنید و منفی تمام باتری ها را به هم وصل کنید. در این صورت شما فقط یک باتری دارید که ولتاژ آن هیچ تغییر نکرده است ولی جریان آن 4 برابر شده است.

شکل1-6 مدار موازی

نحوه اتصال قطعات در مدار بسیار مهم است. روش های مختلفی برای اتصال قطعات الکترونیکی وجود دارد. در نتیجه می توان گفت مدارهای متفاوتی وجود دارد، هر مدار نقش خاصی را ایفا می­کند. برای همین موضوع است که برد یخچال با برد ماشین لباسشویی متفاوت است، چون مدار آنها متفاوت است. این در صورتی است که قطعات به کار رفته در این دو نوع برد با هم مشترک هستند.

انواع تست برد و قطعات الکترونیکی

تست سرد:

به تستی گفته می‌شود که برد به برق وصل نباشد و قطعات را از برد خارج کرده باشیم. بیشتر برای تست خازن، مقاومت، ترانزیستور و… خارج از برد کاربرد دارد.

 تست گرم:

به تستی گفته می‌شود، که ولتاژ بالایی داشته باشد، برد به برق وصل باشد. معمولاً تست گرم برای بخش ولتاژ بالای برد، یعنی همان بخش خازن صافی که حدوداً 310ولت است به کار می‌رود. تست گرم بیشتر برای ولتاژ گیری، جریان و فرکانس استفاده می‌شود. تست گرم خطرناک است و باعث برق‌گرفتگی شدید می‌شود. بهتر است از دستکش استفاده کنید.

مطالب این کتاب درحد دوره نقره ای تعمیرات برد می باشد